Merhabalar,
Malum akvaryum hobisine adım atan arkadaşlarımız dış filtre seçiminde zorlanıyorlar, genellikle yüksek hacimli tanklarda kullanılan lakin son dönemde artık temin edilebilirliği kolaylaşan dış filtreler nano akvaryumlara kadar kullanılabilir duruma geldi.
Dış filtreler ile ilgili hobiye yeni başlayanların kafasındaki soru işaretlerini bir nebze giderebilmek için forum.akvaryumda.com da derlediğimiz bu makale umarım faydalı olacaktır. Konunun devamına buradan ulaşabilir sormak istediğiniz soruları burada yine sorabilirsiniz. Konuyu başlatan ışıkizi nick li üyemize ve destek veren diğer bütün üyelerimize teşekkürler.
Son iki sene içinde kurduğum ,bozduğum, hazırladığım akvaryumlar olsun ,kullanıp iade ettiğim ,yada tamirini yaptığım ürünler ile ilgili bende oluşan bilgiler doğrultusunda dış filtre seçimi yaparken dikkat edilmesi gereken hususlar ve kullanım sırasında canımızı sıkacak sorunlar ile ilgili çok detaya girmeden bilgi vermek istedim . Atladığım değinmedim hususlar olabilir çünkü bunlar kendi deneyimlerinden derlenmiştir. Not: Marka önerisi yoktur.
Öncelikle bu kadar çeşit ve marka ve ürün tipi olması yeni ürün satın alacak kişileri gerçek anlamda kafa karışıklığına sokmaktadır. Ben burada şu marka iyidir yada kötüdür bilgisi vermektense işin teknik konularına değinip marka seçimini kullanıcıya bırakmak istiyorum. Çünkü sonuçta bütçe meselesi. Kimsi en ucuz olanı almak zorundadır kimisi yok mu daha pahalısı der.
Dış filtreler benim hobiye başladığım yıllarda çok sınırlı sayıda marka ile piyasadaydılar. Bu dönemde akvaryumcularda halen pipo ile pamuğa damlatan filtreler vardı. Kompresöre benzeyen hava pompaları ile satılırdı. Çok nadir kendilerinde Eheim modelleri olurdu. Fiyatlar makul seviyelere inince son kullanıcıya ulaşan dış filtreler alman markaraları ile piyasadaydılar. Bu zaman zarfında bir Eheim 2213 modeli satın almıştım. Zaten bunun dışında bir marka da yok gibiydi. Varsa da sonradan getirilmeye başlamıştır. Bu filtreyi yıllarca sorunsuz kullandım ve sanırım askere giderken sattım. Sattığım kişide yıllarca kullandı. O zaman bu marka ile ilgili olarak bildiğim tek arıza temizleme sırasında yanlışlıkla mil kırılması 
Günümüzde ise Çinli üreticilerin bu sektöre girmesi ile inanılmaz bir ürün çeşitliği ve fiyat yelpazesi oluşmuş durumda. Çin işin içine girince Eheim, Sera, Tetra gibi bilindik Avrupa menşeli üreticiler üretimlerini Çine kaydırmak durumunda kalmışlardır. Bu gün hangi ürünü alırsanız Çin ‘de üretilmiş olduğunu göreceksiniz . Bu durum beraberinde belli bir kalite kaybını da peşinde getirmekte. Bu tarihte alınan ürün ile yıllar önce Almanya üretimli markaların ürünleri aynı kalitede değil maalesef. Bu bağlamda marka elbette önemli ama sorunsuz cihaz diye bir şey olmadığını en kaliteli markayı da alsak sorunla karşılaşabilecek olduğumuz unutulmamalı. Bu yüzden ilk ipucumuzu şöyle vereyim . Alacağımız markayı almadan önce araştıralım ve güvenilir iade imkanı olan bir internet sitesinden alalım. İsim vermeyeceğim . Herkesin kullandığı bir site vardır. Bu ürünlerin 14 gün iade hakkı var. İçindeki malzemeyi kullanmayarak ilk testi yapıp beğenmezsek kolayca iade edebiliriz. Malı kısa kullanma hakkımız mevcuttur. Sadece iade edilemeyecek olan içerik kullanılırsa sıkıntı yaşatabilirler. Bunun için yerine dışarıdan elyaf alıp doldurup deneyebilirsiniz. Deneme kesinlikle su ile yapılmalıdır. Memnun kaldıysanız gönül rahatlığı ile kullanıma başlarsınız. Garantisi olan , ithalatçı firmanın sorumluluk aldığı ürünleri tercih edelim. Ürün garanti süresi içinde (2yıl) Bozulması durumunda (sadece kafa için garanti veriyorlar) tamir işi çileye dönüşmemeli.
Piyasada çok ucuz ve çok pahalı ürünler arasında az sayıda orta segment ürün var. Çok ucuz olanlar genelde garanti süresini doldurup sıkıntı yaratan modeller. İş yapmaz demiyorum ama vanalardan su kaçırma , vana yuvalarından su kaçırma , elektrik kesilince su kaçırma , tıkırtı , el pompası sıkışması , motor sesi , debi düşmesi , kapak contasından sızdırma, El pompası hattı sibop arızaları, El Pompası hattı temizliği imkansız olması ve tıkanıklık akabinde yine debi düşmesi, Mıknatıs içi aşınma örnek arızaları sayılabilir. Bu markalar hafif işler ufak akvaryumlar , yükü az balıklar bakılan akvaryumları olanlar için daha kullanılabilir ürünler. Benim halen kullandığım ucuz segment 2 yıldır sorunsuz çalışmakta. Çalışma ortamı temiz, kullanıldığı akvaryum az yükü olan balıklar. Temizlik periyodu yaklaşık dört ayda bir. Bu cihazdan şu an için gayet memnun kaldım. Alırken şüphelerim vardı ama bütçe azdı o anda.
Debi miktarı : Tüm filtreler debisine göre seçiliyor ve satılıyor. Debi meselesine çok takılmamak lazım Ne kadar uzun süre aynı debiyi sağlar ona bakmak gerekli. Çok yüksek debi çok iyi temizlemiyor. Aksine pislik tutma ve bakteri bağlama katsayısını düşürüyor. Filtre çanağı büyük olmayan filtrede yüksek debi anlamsız. Çok yüksek debi ile filtrenin içinden hızlı geçen su adeta içindeki materyali suda yıkar gibi etki yapıyor. İşimize lazım olduğu kadar debi seçelim. Çok yüksek debinin aslında çok daha fazla temizlik yapmadığını unutmayalım. Gereğinden yüksek debi bakteri tutunma süresini de uzatmaktadır. El pompası bulunduran modeller daha çabuk debi kaybına uğrar . Bunu da göz ardı etmeyelim. Bu modellerde bir basamak yüksek debili ürünler tercih edilmeli.
El pompası: El pompası ilk kurulumda suyu filtreye doldurmamızı sağlan ve aslında büyük kolaylık sağlayan filtre özelliği. Ancak çoğu ucuz modelin pompası içine sıkışıp kalıyor. El pompası önemli diyorsanız biraz bütçeyi yükseltmek gerekir. Ben son aldığım filtreyi el pompasız aldım. Bunda el pompası ile ilgili bölümler olmadığından debiye engel olan bir durum yok. Sıkışma yok. Emiş hortumu içinde kalan suyla tekrar doldurulma yapılabiliyor. Üstten basmak gerekmediği için contalara bi zararı yok.
Ses miktarı : İçinde motor çalıştığı için her filtre bir miktar ses yapacaktır. Bu ses ne kadar düşük ise o kadar iyi olduğu kuşkusuzdur. Kimse akvaryumun yanında , evde yada iş yerinde motor gürültüsü istemez. Mümkün olan en sessiz modeller tercih edilmeli. Ses zamanla pislenen ve tıkanan filtrede yükselmemelidir. Burada dikkat edilecek husus ürün pahalılaştıkça ses azalmıyor. Çok pahalı ürünler bile yüksek ses üretebiliyor. Ancak ucuz ürünlerde zamanla ses artabiliyor. Tüm filtreler içinde kalan havayı atana kadar ses yapar bunu ses olarak değerlendirmiyorum. Bu motor sesi değil hava sesidir. Maksimum 5 dakikada havayı atıp normal çalışma moduna geçecektir.
Filtre malzemesi : İçinde sünger ,elyaf , ve biyolojik materyal ile satılan filtreler ilk satın alma aşamasında daha sonra masraf gerektirmediğinden ucuza geliyor. . Sadece sünger bile tek olarak çok pahalı satılmakta .Ancak ucuz modeller yine medya bakımından da sınıfta kalıyor . İçindeki ürünler hem yetersiz hem kalitesiz çıkıyor. Bunlarda ekleme yada değişiklik yaparak daha iyi performans elde edilebiliyor. Örneğin ben Sünger ,siporax, ve elyaf eklemiştim. İçinden çıkan karbonu ise hiç kullanmamıştım.
Elektrik tüketimi : Filtre 7/24 hiç durmadan çalışan ekipmanlar arasında. Bu onun elektrik tüketimi açısından değerlendirilmesi gerektiğini belirtiyor. Çoğu ucuz model 25 watt ve üstü. Bu şu demek . 3 Adet led ampul yada bir 17” monitör gücüne eş değer. Ne kadar düşük olan model seçilirse toplam kullanım ömrü içinde o kadar kendisini amortise edecek. Benim elimde bulunan ürün ise kutusunda 25 watt yazmasına rağmen 20 watt güç tüketimi görülmekte. Diğer bir ürün ise 13 watt kutu değeri birebir watt değerin karşılamakta. 25 watt yazan 1200L/S 13 watt Yazan 1900L/S şeklinde belirtilmiş. İkinci ürün çok daha az güç ile çok daha fazla iş yaptığı görülmekte.
Yedek malzeme : Filtreler yıllar içinde çeşitli arızalar ve kırılmalar yaşayacak. Bunlar için yedek malzeme bulunabilir olmalı aynı zamanda bu fiyatlar fahiş olmamalı. Ürünün fiyatı ile orantılı olmalı.
Filtre sistemi: Bir filtre üç ana amaca hizmet eder.
1 Mekanik temzilik
Süngerler , bioballar ,bazı seramikler ,elyaflar vs..
2 Kimyasal işlemler
Aktif karbon , zeloit , silis giderici vs.
3 Biolojik arıtım.
Substratlar, gözenekli seramikler , lav taşları, süngerler
Ayrıca oksijenlendirme yapar ama bu filtrenin dışında gerçekleştiği için dahil etmiyorum. Filtre içinde gelen materyalin bunların hangilerini ne kadar kapsadığını öğrenerek tercih yapılmalıdır. Her ürünün içinden substrat yada seramik çıkmayabiliyor. Bu ürünler hiçte ucuz sayılmaz.
Filtrelerde üst segmentlerde ısıtıcı ,uv filtre, elektronik debi ayarı ve bilgisayara bağlanma gibi opsiyonlar vardır ancak görece az tercih edildiği için değinmeyeceğim.
